Diễm của những ngày xưa
Thuở ấy, có một người con gái rất mong
manh, đi qua những hàng cây Long năo lá li ti xanh mướt để đến
trường.
Nhiều ngày, nhiều tháng của thuở ấy, người con gái vẫn đi qua dưới
những ṿm cây long năo.
Có rất nhiều mùa nắng và mùa mưa cũng theo qua. Những ngày nắng ve
râm ran mở ra khúc hát mùa hè trong lá. Mùa mưa Huế, người con gái
đi qua nhoà nhạt trong mưa giữa hai hàng cây long năo mù mịt.
Nhà cô ấy ở bên kia sông, mỗi ngày phải băng qua một cây cầu rồi mới
gặp hàng long năo để đến trường.
Từ ban công nhà tôi nh́n xuống, cái bóng ấy đi đi về về mỗi ngày bốn
bận. Thời buổi ấy những người con gái Huế chưa hề dùng đến những
phương tiện có máy nổ và có tốc độ chóng mặt như bây giờ. Trừ những
người đi quá xa phải đi xe đạp, c̣n lại đa số cứ chậm răi đến trường
bằng những bước đi thong thả hoàng cung. Đi để được ngắm nh́n, để
cảm thấy âm thầm trong ḷng ḿnh là một nhan sắc. Nhan sắc cho một
người hay cho nhiều người th́ quan trọng ǵ đâu. Những bước chân ấy
từ mọi phía đi về những ngôi trường với những cái tên quen thuộc,
đôi khi c̣n quá cũ kỹ. Đi để được những con mắt chung quanh nh́n
ngắm nhưng đồng thời cũng tự ḿnh có thời giờ ngắm nh́n trời đất,
sông nước và hoa lá thiên nhiên. Long năo, bàng, phượng đỏ, mù u và
một ḍng sông Hương chảy quanh thành phố đă phả vào tâm hồn thời con
gái một lớp sương khói lăng mạn, thanh khiết. Huế nhờ vậy, không bao
giờ cạn nguồn thi hứng. Thành cổ, lăng tẩm, đền đài khiến con người
dễ có một phần nào hoài niệm về quá khứ hơn và một phần nào cũng
giúp cho con người được cứu rỗi ra khỏi ṿng tục luỵ. Và từ đó, Huế
đă h́nh thành một không gian riêng. Nó không cám dỗ như cơi phồn hoa
đô hội nhưng nó là mạch nguồn gợi cảm nhẹ nhàng riêng. Từ đó con
người bỗng đâm ra mơ mộng và mơ ước những cơi trời gần như không có
thực.
Nhưng sự thật và mơ là ǵ? Thật ra nói cho cùng cái này chỉ là ảo
ảnh của điều kia. Và với những ảo ảnh đó đă có một thời khá dài lâu
những con người lớn lên trong thành phố nhỏ nhắn đă dệt gấm, thêu
hoa những giấc mơ giấc mộng của ḿnh.
Đó cũng là thời gian mỗi sáng tinh mơ, mỗi chiều, mỗi tối, khi tiếng
chuông Linh Mụ vang xa trong không gian, truyền đi trên ḍng sông để
đến với những giấc mộng của ḿnh.
Thời gian trôi đi ở đây lặng lẽ quá. Lặng lẽ đến độ con người không
c̣n cảm giác về thời gian. Một thứ thời gian không màu sắc, không
bóng h́nh, chỉ có cái chết của những người già vào mùa đông quá rét
mới làm sực tỉnh và bỗng chốc nhận ra tiếng nói th́ thầm của lăng
miếu, bia mộ của những vùng núi đá chung quanh.
Trong không gian tĩnh mịch và mơ màng đó, thêm ch́m đắm vào một khí
hậu loáng thoáng liêu trai, người con gái vẫn đi qua đều đặn mỗi
ngày dưới hai hàng cây long năo để đến trường. Đi đến trường mà đôi
lúc dường như đến một nơi vô định. Định hướng mà không định hướng
bởi v́ những bước chân ngày nào ấy dường như đang phiêu bồng trên
một đám mây hoan lạc của giấc mơ.
Người con gái ấy đă đi qua một cây cầu bắc qua một ḍng sông, qua
những hàng cây long năo, qua những mùa mưa nắng khắc nghiệt để cuối
cùng đến một nơi ḥ hẹn.
Ḥ hẹn nhưng không hứa hẹn một điều ǵ. Bởi v́ trong không gian liêu
trai ấy hứa hẹn chỉ là một điều hoang đường - giấc mơ liêu trai ngày
nào sẽ không có thực và sẽ biến mất đi.
Người con gái đi qua những hàng cây long năo bây giờ đă ở một nơi
rất xa, đă có một đời sống khác. Tất cả chỉ c̣n là kỉ niệm. Kỉ niệm
nào cũng đáng nhớ nhưng vẫn phải quên. Người con gái ấy là Diễm của
những ngày xưa.
Bút pháp của Trịnh Công Sơn
CHỢT TÔI THẤY THIÊN
THU LÀ MỘT ĐƯỜNG KHÔNG BẾN BỜ
Trịnh Công Sơn
Báo Tuổi trẻ, số ra ngày 6-2- 1994
Những con đường trăng tṛn là những con đường trăng khuyết. Vẫn là
những con đường cũ en đi qua và tôi đi qua. Thế rồi, có những lúc
tôi đi qua những con đường mù mịt không trăng. Những tro tàn quá khứ
bỗng dậy lên một cơn lốc cuốn tôi về với những con đường ma quái ảo
ảnh chập chờn.
Cái chập chờn của một thân thể phiền năo không biết mai nay mốt nọ
ra sao, cứ thắc thỏm muốn gởi gắm vào cuộc đời một linh hồn phiêu
lạc. Tôi phiêu lạc bao nhiêu năm rồi trên một ḍng đời không bờ bến.
Có khi tưởng bờ là bến. Có khi tưởng bến là bờ. Cái tạm và cái
thường hằng lắm khi là một. Thế mà cứ lại là khác nhau. Cái bờ mỏng
manh khoảnh khắc ra đi. Cái bến nhiều khi bền bền ở lại. Bờ mở ra
những bến. Có dâu bể cho bờ. Nên định mệnh bờ thường trói buộc thân
phận bến.
Tôi là bờ em ra đi. Em là bến tôi ghé lại
Con đ̣ ghé qua bờ này bờ nọ, nhưng sẽ đậu lại ở một bến kia.
Mùa xuân là bờ hay bến? than ôi, mùa xuân chỉ là bờ. Ai ai trong đời
này cũng có lần ghé qua cái bến tạm mùa xuân. Cái bờ bến mùa xuân
nhập nhằng những dặm trường lận đận. Thoắt nhiên bến xuân chỉ c̣n
lại là bờ. Cái biến đi qua, rồi cái bờ ở lại. Cái bến hiu hắt của
một thuở tưởng rằng thời hoàng kim bến sẽ măi măi không bao giờ là
bờ. Thế rồi tuổi đời người người -đến đến – đi đi cứ mộng vờ, hoang
tưởng hăo huyền một thứ bờ bờ - bến bến, không biết nơi nào để neo
lại một thân thể phiêu bồng.
Có thể bến cho em và bờ cho tôi. Tôi cứ măi đi và em ở lại. Cái thân
phận thuyền quyên ấy đừng làm đau xót đời. Cuối cùng, trong cơi mông
lung mờ mờ ảo ảo, em vẫn chính là cái bến hư ảo một cách vẹn toàn mà
tôi có lúc mỏi mệt sẽ t́m về nương tựa.
“ Ru đời đi nhé cho ta nương nhờ lúc thở than”…
Cái bờ ru lời hiu quạnh lau lách. Cái bến ru chập chờn một đốm lửa
chiều…
Trong một giấc ngủ bồng bềnh không giờ giấc của mùa xuân, tôi thảng
thối thấy bờ bến bỗng ră tan thành những cánh bèo mông lung vô định.
Em tôi không bến và tôi không bờ. Em trôi đi và tôi cũng trôi đi. Em
và tôi cũng là bến. Em và tôi cũng là bờ. Chúng ta tan biến vào nhau
thành một khối bến bờ không c̣n chia ĺa nữa. Trong em không c̣n trí
nhớ về bến. Trong tôi cũng mất hết những kư ức về bờ. Bến ở đâu và
bờ ở đâu?
1-2-1994
T́nh yêu và tiếng hát
T́nh yêu cho phép những ca khúc ra đời. Nỗi đau và niềm hân hoan làm
thành bào thai sinh nở ra âm nhạc. Âm nhạc như thế là t́nh yêu, là
trong bản thân nó hàm chứa 1 cơi nhân sinh bề bộn những khổ đau và
hoan lạc. Không có bất hạnh và nụ cười có lẽ âm nhạc cũng không thể
có duyên ra đời.
Có người đi đến với cuộc đời và ngẫm nghĩ: nếu đời sống vắng bóng âm
nhạc và tiếng hát th́ ta sẽ như thế nào đây? Ở đâu có con người , ở
đó có tiếng hát. Trên mặt đất , trần gian này tiếng hát nhắc nhở ta
1 điều giản dị: tôi hát là tôi hiện hữu. Tôi tồn tại có nghĩa là tôi
sẽ mất đi. Tôi mất đi, mọi người cũng sẽ mất đi, nhưng tiếng hát c̣n
ở lại. Ở lại như chiến tích vừa buồn bă vừa huy hoàng của 1 cơi đời.
Tiếng hát thường làm nhớ nhung con người. Nhớ một con người là nhớ
cả một trần gian. Cái thân thể mĩ miều của trần gian này nọ đă từng
vạch ra những lối đi mờ ảo, hoang đường trong bể dâu của cuộc sống.
Thân thể ấy bỗng tự thân đă biến thành thánh địa cho cuộc chiêm
ngưỡng t́nh yêu. Âm nhạc và tiếng hát ra đời để ca tụng một gót
chân, một bàn tay, những môi, mắt, má, và đôi khi một mái tóc trầm
hương và sau đó là nụ cười, nước mắt của một đời người.
Tiếng hát là con đẻ của thân xác. Từ thân xác bay lên những giai
điệu và lời ca. ca hát là để nhớ nhau và đôi lúc, để an ủi ḿnh. An
ủi một cái ǵ c̣n ở lại và than thở một điều ǵ đă ra đi.
Tất cả mọi điều sẽ qua đi, sẽ biến mất, nhưng tiếng hát, câu ca, một
khi đă được khai sinh với ngày thôi nôi huy hoàng của nó th́ sẽ ở
lại với đời măi măi. Đó là một cuộc rong chơi ngậm ngùi của hữu hạn
muốn chộp bắt cái vô hạn làm món quà thế chấp cho đời ḿnh.
Đành vậy với t́nh
yêu
Cho đến cuối thế kỷ này, khi mà những khám phá khoa học đă bóc trần
mọi lớp vỏ huyễn hoặc của thế giới quanh ta th́ con người vẫn tiếp
tục hồn nhiên chất vấn ḿnh và chất vấn nhau: T́nh yêu là ǵ? T́nh
yêu có thật hay không ?
Bao nhiêu thế kỷ qua đi và t́nh yêu cũng thay h́nh đổi dạng. Đắm
ch́m vào những cuộc vong thân ngoạn mục, t́nh yêu đă hoá thân và
theo từng thời kỳ, mang những khuôn mặt khác.
T́nh yêu cuối thế kỷ này không c̣n mộng mị nữa. Những giấc mơ hăo
huyền đă ra đi. Con người đến với t́nh yêu bằng một ngôn ngữ khác.
Có một thứ h́nh bóng của mộng du len lỏi vào giữa cái điều mà người
ta gọi là t́nh yêu. Và cứ thế người ta lao vào cái điều "tưởng như"
ấy một cách đồng bóng và đánh mất dần cái hồn phách thơ mông của
những ngày đă xa xưa.
Đừng bao giờ nói một lời có tính cách khẳng định về t́nh yêu. Mới
ngày hôm qua là như thế hôm nay đă khác rồi. T́nh yêu tưởng vĩnh
viễn ra đi mà không ra đi. T́nh yêu vờ như ở lại mà không ở lại. Kể
lại một chuyện t́nh thường khi là kể lại một cái ǵ đă mất. Nhưng
cũng không hiếm những trái tim lạc hướng bỗng một hôm lại ngoạn mục
quay về. Không thể nói nhiều về t́nh yêu mà không mắc lỗi lầm. Cứ để
nó yên ở một vị trí nào đó và nh́n ngắm, quan sát hoặc chờ đợi. T́nh
yêu là bất khả tư ngh́.
Không ai điên ǵ mà tự xưng ḿnh là kẻ biết rơ về t́nh yêu nhất. Đau
khổ cả trăm lần vẫn cứ là một đứa trẻ thơ trong t́nh yêu. T́nh yêu
có lẽ là lời nói dối uyên thâm nhất của trái tim. Một trái tim kim
cương không t́ vết, không thách thức nhưng ngạo nghễ và thích đùa.
Một thứ đùa cợt làm bằng bi hài kịch và trên sân khấu của cuôc hành
tŕnh đă làm nổ tung ra những cơn thịnh nộ của núi lửa hoặc của
những mùa băng ră tuyết tan.
Dù thế nào cũng đừng phỉ báng t́nh yêu bởi nghĩ cho cùng nó vẫn là
nguồn an ủi duy nhất. Nó là tṛ chơi dối trá cần thiết và qua nó chỉ
có con ngựi mới hiểu được thế nào là đau khổ để rồi có lúc phải
thốt lên: Tôi buồn quá....
T́nh yêu là không khoan nhượng. Cái khía cạnh ác độc của t́nh yêu
không ai có thể đo lường được. Khi cần dập chết một cuộc t́nh nó sẽ
không cần biết nương tay. Nó lạnh lùng thản nhiên trước cơn hấp hối
của "con bệnh t́nh". V́ thế xin các hoàng tử, quí công nương hăy
biết kềm giữ ḿnh khi đứng bên mép bờ hiu hắt và luôn luôn chuẩn bị
sẵn cho ḿnh một bài kinh thiền định để giữ được cơi ḷng b́nh an,
tĩnh lặng. Mọi cơn băo sẽ qua đi và trên các bờ băi, biển đă để lại
bao nhiêu là sinh vật biển cho một bữa tiệc dù muộn màng, phù du,
nhưng cũng đủ để làm hồi sinh một nỗi khát sống và xoá đi những
thương tích tuồng như không đáng có.
T́nh yêu không có thắng bại. Ở đây không phải đấu trường mặc dù vẫn
có những vết thương. Thậm chí đôi khi c̣n mang đến những cái chết,
những cái chết không báo trước nhưng cũng nhuốm đầy đủ màu sắc tai
ương, của một kiếp nạn. Những cái chết như thế không c̣n mới mẻ ǵ
nữa, chỉ đủ gây ngạc nhiên thoáng qua để có dịp nhắc nhở lại một
thời kỳ vàng son của triều đại lăng mạn. Thế nhưng ở đâu đó trên các
vỉa hè trong ḷng các đô thị, nhất là dưới ánh đèn mờ tỏ ở các ngoại
ô, tiếng x́ xào vẫn cứ vang lên như một ngọn gió xót thương qua các
đền thờ của ảo giác. Đó cũng là lời tôn vinh phù phiếm nhằm làm
thăng hoa t́nh yêu hầu khôi phục lại một thứ ḷng tin đă bị đánh
mất.
Nếu có dịp chạm vào t́nh yêu th́ hăy thử mượn một cỗ xe chở ḷng bất
kính đến trước. Có thể không hẳn là ḷng bất kính mà một cái ǵ đó
gần với sự thờ ơ, lănh đạm hoặc một phương cách lịch sự bóng bẩy
phường tuồng. Đó là lá chắn cần thiết, một thứ bùa hộ mạng để chống
đỡ những mũi dao vô đạo có thể gây thương tích bất ngờ trên ḷng tự
trọng.
T́nh yêu h́nh như không di chuyển trên một mặt phẳng. Nó thường dẫn
người trong cuộc đi qua những nơi chốn không hề dự pḥng trước. Thế
rồi một hôm bỗng dưng mọi chuyện cứ lệch lạc hẳn đi và người trong
cuộc thấy ḿnh không c̣n là ḿnh nữa. Như trong mùa biển động, những
con sóng dữ tha hồ nhảy múa và nó rút dần tinh lực của con người.
Có những kẻ thấy được thiên đường. Có những kẻ thấy được địa ngục.
Và có không ít những kẻ bị chọc mù đôi mắt khi đi qua t́nh yêu.
Những giấc mơ hồng, những ác mộng đen. Đôi khi có những cái bóng vô
hồn ngoan ngoăn tới lui trong không gian vô h́nh của những câu thần
chú. Khi nhóm lửa đốt ḷng ḿnh trên những mê hoặccủa lời thề nguyền
th́ lúc ấy chỉ c̣n âm binh nói chuyện với âm binh. Giấy vàng bạc bay
lả tả phủ hết con đường tỉnh thức để mở ra một cơi đời son phấn ngào
ngạt hương hoa mơ mơ, tỉnh tỉnh, muội muội, mê mê nhưng đầy một thứ
lạc thú riêng tư, một cơi trời bay bổng.
Chấp nhận t́nh yêu là chấp nhận một thứ có có, không không, đùa đùa,
thật thật. Nó vô h́nh tướng nhưng làm ră tan hồn phách. Không có nó
th́ đời sống không biết sẽ tẻ nhạt đến dường nào. Thôi th́ đành có
nó vậy.
Xuân ''98
------------
Nghe Trịnh Công Sơn nói về ca khúc "Có
một ḍng sông đă qua đời"
Những bài viết nói trên lấy từ nguồn
Trinh-cong-son.com
và một số nguồn khác.
(C) Petalia Homepage. Tổng hợp các
bài viết bởi Petalia.org. Ghi lại nguồn Petalia.org khi phát hành
lại bài này
